Renowacje zabytków chronią autentyzm oraz wyjątkowość obiektów, które nadgryzł już ząb czasu. Dzięki konserwacji i restaurowaniu dawnych budynków kolejne pokolenia mogą również podziwiać ich niezwykłość oraz piękno. Każda renowacja zabytkowego wnętrza musi jednak opierać się na rzetelnej ocenie historycznej i konserwatorskiej, a także być zgodna z doktryną konserwatorską. Należy zatem najpierw sprawdzić, czy dana budowla jest wpisana do rejestru zabytków, czy tylko ujęta w gminnej ewidencji zabytków. Po tej analizie pod kątem przepisów prawnych, można zacząć właściwie prace.
Jeśli prace konserwatorskie czy restauratorskie dotyczą obiektu wpisanego do rejestru zabytków, wszelkie działania z tym związane wymagają uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków. W przypadku obiektów ujętych jedynie w gminnej ewidencji zabytków prace uzgadnia się z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
Najpierw należy przeprowadzić inwentaryzację zabytkowego budynku, a następnie podjąć prace archiwalne, historyczne oraz techniczno-gospodarcze w celu ustalenia przebiegu prac renowacyjnych i wyboru odpowiedniej metody utrzymania obiektu w stanie pierwotnym.
W celu renowacji zabytkowych wnętrz przeprowadza się prace przedprojektowe i projektowe. Te pierwsze składają się na:
- poznanie zabytku, czyli przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji, badań historycznych i technicznych (m.in. określeniu pierwotnej kolorystyki wnętrz), badań stratygraficznych polegających na ustaleniu oraz określeniu chronologii występujących warstw technologicznych, nawarstwień historycznych, a także sprawdzenie jakości i składu materiałów budowlanych, które zostały użyte w oryginalnych wnętrzach;
- ustaleniu wytycznych z badań oraz sugestii konserwatorskich, które są niezbędne do wykonania odpowiedniego projektu budowlano-konserwatorskiego;
- wartościowaniu zabytkowego obiektu.
Prace projektowe natomiast skupiają się na wykonaniu projektu konserwatorskiego i jego koncepcji wstępnej, projektu budowlano-konserwatorskiego, a także projektu wykonawczego.
W trakcie powyższych czynności przeprowadza się oględziny, dzięki którym określa się rodzaj, wytrzymałość oraz nośność istniejącego w budynku tynku. Tynki o wysokiej wartości historycznej podtrzymać miejscowymi lub powierzchniowymi iniekcjami wzmacniającymi, zaś te mniej istotne z punktu widzenia historycznego – odtworzyć z materiałów podobnych do pierwotnych.
Przy przeprowadzaniu wszelkich renowacji należy bezwzględnie utrzymywać stały kontakt z konserwatorem zabytków na wszystkich etapach prac projektowych. Bardzo ważne jest również rejestrowanie odkrywanych zabytkowych elementów i dokonywanie koniecznych zmian, uzupełnień w dokumentacji projektowej, których przyczyną były odkrywki lub problemy napotkane w trakcie wykonywania robót. Dokumentację powykonawczą powinno opracować się w formie opisowej i rysunkowej, a także uzupełnić fotografiami ukazującymi stan zabytkowego wnętrza przed, w trakcie oraz po zakończeniu prac konserwatorskich.