Popularna obecnie idea zrównoważonego rozwoju, wyrażająca się w realizacji teraźniejszych założeń z myślą o potrzebach przyszłego pokolenia, stanowi próbę kompensacji eksploatacyjnego działania ludzkości oraz ratowania pozostałych zasobów. Niezależnie od obszaru podjętych działań, kładzie ona nacisk na integrację działań politycznych, gospodarczych i społecznych z ochroną zasobów środowiska i uwzględnia trzy, powiązane ze sobą płaszczyzny:
- człowiek, jako autonomiczna jednostka i społeczeństwo,
- środowisko naturalne (ochrona środowiska i odzyskiwanie zasobów naturalnych),
- ekonomiczne aspekty rozwoju.
Biorąc pod uwagę kwestie urbanistyczno-architektoniczne, zrównoważone projektowanie mieszkaniowe sprowadza się do zachowania równowagi pomiędzy czynnikami społecznymi, ekonomicznymi, środowiskowymi, kulturowymi a kształtowaniem warunków życia w miejscu zamieszkania. Charakteryzując się kontekstualnością, permanentnością i uspołecznieniem, ma na celu realizację potrzeby bezpieczeństwa, identyfikacji oraz psycho-fizycznego komfortu mieszkańca danego osiedla. Oparte na tak zwanej wielokryterialnej analizie wpływu prowadzonej inwestycji budowlanej na człowieka (społeczność lokalną) oraz środowisko przyrodnicze, powinno uwzględniać cały cykl „życia osiedla”, od wznoszenia poszczególnych budynków, przez ich eksploatację, aż do rozbiórki.
Oprócz zastosowania konkretnych rozwiązań architektonicznych i estetycznych, uwzględnienia funkcjonującego w danym miejscu planu zagospodarowania przestrzennego, sposobu dostawy mediów oraz zagwarantowania bezpieczeństwa konstrukcyjnego i pożarowego, projektując osiedle mieszkalne należy zapewnić niezbędne warunki zdrowotne i higieniczne, ochronę środowiska i krajobrazu, ochronę przed drganiami i hałasem, a także zastosować odpowiednie rozwiązania energetyczne i plan racjonalnego zużycia energii*.
Kształtowanie środowiska mieszkaniowego, opartego o koncepcję zrównoważonego rozwoju, sprowadza się między innymi do energetycznej efektywności inwestycji, racjonalnego gospodarowania terenem, wodą i pozostałymi zasobami naturalnymi, wykorzystania najnowszych technologii, zaplanowania obiegu materiałów budowlanych, kształtowania więzi i integracji społecznej oraz dostosowania infrastruktury osiedla do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Powyższe założenia sprowadzają się do podstawowych zasad zrównoważonego projektowania, takich jak: energooszczędność (stosowanie odpowiedniej izolacji budynków i ograniczenie strat ciepła), wykorzystanie alternatywnych źródeł energii (np. kolektory słoneczne, elektrownie wiatrowe, źródła geotermalne), oszczędność i ponowne zagospodarowanie materiałów budowlanych oraz gospodarkę odpadami i ściekami, udział społeczności lokalnej w procesie projektowania, uwzględnianie potrzeb potencjalnych mieszkańców, kształtowanie zdrowego środowiska mieszkaniowego, a także uwzględnienie naturalnego ukształtowania terenu i integrację z krajobrazem.
Idea zrównoważonego rozwoju jest wyrazem troski o środowisko i społeczność lokalną. Zdobywając kolejnych zwolenników, stopniowo staje się sposobem na funkcjonowanie, a nie tylko chwilową modą. Przekonują się do niej również architekci, uwzględniając ją coraz częściej w swoich projektach.
*Art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (Dz.U. 1994 Nr 89 poz. 414 z późn. zm.).