Powszechna i szeroka krytyka rozwiązań Polskiego Ładu, kojarzącego się wszystkim raczej z chaosem, przyćmiła bardziej pozytywne aspekty reformy, którymi zdecydowanie są nowe ulgi podatkowe, dotyczące m.in. zabytków. Wzbudzająca pewną kontrowersję, gdyż obejmująca również mieszkania w zabytkowych kamienicach, przez przeciwników okrzyknięta mianem „pałacyk plus”, ulga na zabytki, umożliwia podatnikom odliczenie nawet 50% poniesionych wydatków na zakup i remont obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub znajdujących się w ewidencji zabytków. Jednakże poprawki i zmiany podatkowe, mające obowiązywać od stycznia przyszłego roku przyniosą kilka istotnych zmian, znacznie ograniczających obecnie obowiązujące przepisy.
Ulga na zabytki jest adresowana do podatników PIT opłacających podatek według skali podatkowej, podatek liniowy lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, będących właścicielami lub współwłaścicielami zabytków nieruchomych. Ważne, aby pamiętać, że ulga obejmuje wyłącznie nieruchomości wpisane do rejestru zabytków lub znajdujące się w ewidencji zabytków. Jest to zachęta podatkowa polegająca na odliczeniu od podstawy opodatkowania 50% kwoty poniesionych wydatków na faktyczne wpłaty na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni. Podatnik musi być oczywiście w posiadaniu odpowiednich dowodów potwierdzających wpłaty, takich jak wyciąg z konta bankowego lub zaświadczenia o wysokości wpłat wydanego przez daną wspólnotę czy spółdzielnię. Ulga na prace konserwatorskie, restauratorskie i budowlane dotyczące danego zabytku, według przepisów, będzie możliwa jedynie w przypadku posiadania pozwolenia konserwatora na prowadzenie określonych prac. Podstawą rozliczeń natomiast mogą być wyłącznie faktury VAT wystawione przez podatników VAT niewykorzystujących zwolnienia z tego podatku. Dodatkowo odliczyć można wydatek na nabycie samego zabytku, jednak nie może przekroczyć on iloczynu kwoty 500 zł i liczby m kw. powierzchni użytkowej danej nieruchomości, kwoty maksymalnie wynoszącej 500 tys. zł.
Warto wspomnieć, że projekt poprawek do Nowego Polskiego Ładu 2.0, który ma wejść w życie od 1 stycznia 2023 r., wprowadzając kolejne zmiany podatkowe, ograniczy zakres działania ulgi na zabytki, dlatego też specjaliści doradzają pośpiech osobom chcącym skorzystać z tej możliwości jeszcze na starych zasadach. Przede wszystkim zgodnie z przyszłoroczną nowelizacją z ulgi nie będzie można skorzystać w stosunku do wydatków poniesionych na nabycie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków. Ponadto obecnie podatnicy mogą dokonać odliczenia w zeznaniu za rok podatkowy, w którym nabyli nieruchomość, natomiast niewykorzystana ulga może zostać rozliczona w 6 kolejno następujących po sobie latach podatkowych. Nowelizacja wprowadzi możliwość odliczenia poniesionych wydatków wyłącznie w roku podatkowym, w którym zakończono prace remontowe na danym zabytku, i tylko po wcześniej uzyskanym zaświadczeniu wojewódzkiego konserwatora zabytków, potwierdzającym wykonanie prac konserwatorskich, budowlanych lub restauratorskich na danym budynku. Zgodnie z informacjami zawartymi w uzasadnieniu do poprawek projektu Polskiego Ładu, wszelkie wydatki poniesione do końca 2022 r. będą podlegały regulacjom wdrożonym na początku tego roku, czyli w dotychczasowym brzmieniu ustawy.